آویشن چیست؟

آویشن (Thymes) یک گیاه دارویی معطر با برگهای کوچک است که روی دسته هایی از ساقه های نازک رشد می کند. آویشن گیاهی از خانواده نعناع و تیره لامیاسه است. جنس Thymus به‌دلیل فراوانی بالای هیبریداسیون و اینتروگرسیون بین گونه‌های هم‌ناحیه، از لحاظ رده‌بندی بسیار پیچیده است.

حدود 350 گونه از آویشن در سراسر دنیا وجود دارد که در ایران ۱۴ گونه آن شناسایی شده است. این گونه ها بیشتر شبیه مرزنگوش هستند و معمولاَ در مناطق کوهستانی می‌رویند.

مصریان باستان از گیاه آویشن در کارهای مومیایی خود و یونانیان باستان از آن به عنوان بخور استفاده می کردند.

گونه های مختلفی از انواع آویشن در کوهستان های ایران می روید و هر کدام از این گونه ها در مناطق مختلف و در میان اقوام مختلف ایرانی نام های مختلفی دارند. برای مثال در زبان کردی به آویشن «هه زوه»، در زبان ترکی «کهلیک اوتو»، در زبان لری «اوشوم» و در زبان گیلکی « پلنگ مشک» می گویند.

گیاه آویشن را در یک مکان گرم و آفتابی با خاک خوب زهکشی پرورش می دهند. به طور کلی در بهار کاشته می شود و پس از آن یک رشد چند ساله دارد. آویشن از طریق بذر، قلمه یا تقسیم بخشهای ریشه دار گیاه تکثیر می شود. این گیاه آب و هوای خشک و سرد را به خوبی تحمل می کند، در مناطق کوهستانی می تواند در زیر برف مدفون شده و دوباره در بهار به صورت خودرو رشد کند.

انواع آویشن

گیاهان درمنه، اسطوخودوس، آویشن شیرازی و آویشن لیمو ( لامیاسه) نیز جزء گونه های آویشن محسوب می شوند. آویشن معمولی و لامیاسه گونه هایی است که بیشتر در پخت و پز استفاده می شود. آویشن لیمو شبیه آویشن معمولی است اما رایحه و عطر و طعم متمایزی از لیمو را نیز ارائه می دهد.

آویشن به لطف طعم متمایز خود تا به امروز به عنوان یک ماده اصلی آشپزی باقی مانده است. اما آویشن به دلیل داشتن ویژگی های دارویی مانند درمان آکنه و فشار خون بالا نیز از شهرت بالایی برخوردار است.

خواص دارویی گیاه آویشن

در طب سنتی و جایگزین از خواص دارویی گیاه آویشن بسیار استفاده می شود. آویشن را می توان به صورت خوراکی، پماد، دهانشویی، اسانس معطر استفاده کرد. این گیاه حاوی ترکیباتی مانند تیمول است که به عنوان کنترل کننده یا خنثی کننده برخی از عفونت های باکتریایی، ویروسی، قارچی و انگلی شناخته شده است.

آویشن به عنوان یک درمان طبیعی برای مجموعه ای از بیماری ها همچون موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

• آکنه
• اضطراب
• آرتروز
• بوی بد دهان
• برونشیت
• سرماخوردگی
• زخم های سرد
• قولنج
• سرفه
• زوال عقل
• درماتیت
• اسهال
• مشکلات و عفونت های مجاری ادراری
• عفونت گوش
• نفخ شکم
• التهاب لثه و آفت دهان
• ریزش مو
• لارنژیت
• اختلالات کبدی
• درد ها و سندرم پیش از دوران قاعدگی
• سیاتیک
• گلو درد
• ورم لوزه
• سیاه سرفه

ضد آکنه

امروزه محصولات ارگانیک و طبیعی مراقبت از پوست در بیشتر خرده فروشان از جمله عطاری ها یافت می شود و بسیاری از آنها حاوی آویشن هستند.

آویشن به دلیل خواص ضد باکتریایی شناخته شده اش به عنوان یک ماده ضد آکنه مورد استفاده قرار می گیرد.

از غوطه ور شدن گیاه آویشن در الکل، محلولی به نام تنتور به دست می آید. محققان در انگلیس اثرات تنتور آویشن را بر روی آکنه آزمایش کرده اند. آزمایشان روی تنتور نشان داد که این داروی گیاهی طبیعی بهتر از محصولات مصنوعی  و کار خانه ای که شامل بنزوئیل پراکسید است، با جوش ها مبارزه می کند. دانستن این مطلب خالی از لطف نیست که آویشن یکی از عناصر محبوب در ساخت دئودورانت های طبیعی محسوب می شود.

 کنترل ضربان قلب و کاهش فشار خون بالا

تحقیقات نشان می دهد مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم، پتاسیم و کلسیم در بهبود فشار خون بسیار مؤثر است.

گیاه آویشن حاوی مقادیر بالایی از پتاسیم است که برای مایعات و سلول‌های بدنی بسیار ضروری است و به تنظیم فشار خون کمک می‌کند. نتایج تحقیقات آزمایشگاهی نشان می دهد که عصاره آویشن، فشار خون را در موش های آزمایشگاهی پایین می آورد.

یک روش مطمئن برای استفاده از آویشن برای کمک به کاهش ضربان قلب و فشار خون این است که آن را جایگزین نمک در غذاهای خود کنید.

درمان سرفه

در طب سنتی از اسانس آویشن که از برگهای آن بدست می آید، اغلب به عنوان داروی طبیعی ضد سرفه، برونشیت و سایر بیماریهای تنفسی استفاده می شود. احتمالاً کارواکرول و تیمول موجود در این داروها اثرات ملایمی بر ریه دارند که ترشحات مخاطی را تحریک کرده و حرکت مژگانی را در اپیتلیال برونش افزایش می دهد.

طبق مطالعه ای که در سال 2013 در اروپا انجام شد، ماده تیمول که در آویشن نیز وجود دارد بر روی گیرنده های زبان، دهان، گلو و مجاری بینی به گونه ای عمل می کند که موجب التیام سرفه می شود. در این مطالعه سرفه و علائم تنفسی افراد پس از استفاده از اسپری بینی تیمول، کاهش یافت.

برای باز شدن مجازی تنفسی می توان آویشن و یا عصاره آن را استنشاق کرد یا از ترکیبی از برگهای آویشن و گیاه پیچک استفاده کرد.

تقویت سیستم ایمنی بدن

آویشن سرشار از ویتامین C و ویتامین A است. آویشن علاوه بر خواص ضد التهابی، دارای خواص آنتی‌بیوتیک و آنتی‌سپتیک است. اگر احساس سرماخوردگی می کنید، مصرف آویشن می تواند به بهبود علائم سرماخوردگی شما کمک کند. همچنین آویشن منبع خوبی از مس، فیبر، آهن و منگنز است.

ضدعفونی کننده قوی

کپک یک آلاینده معمول در هوا اما به طور بالقوه خطرناک است. اسانس آویشن و تیمول دارای بسیاری از خواص ضد قارچ و کپک است که می توان از آن به عنوان ضدعفونی کننده در خانه هایی که محیط مناسبی برای رشد انواع کپک هستند، استفاده کرد.

رفع بوی بد دهان و التهاب لثه

آویشن به دلیل داشتن خاصیت ضد عفونی کنندگی و ضد قارچ، یک ماده رایج در دهانشویه به شمار می رود. همچنین برای درمان آفت  و التهاب  لثه و برطرف کردن بوی بد دهان به کار می رود.

برای تهیه یک دهانشویه خانگی از این گیاه یک لیوان آب را جوشانده، سپس یک قاشق چای خوری آویشن در آن بریزید و یک تا ٢ دقیقه بجوشانید. محلول را از صافی رد کرده و روزانه چند بار غرغره کنید.

کاهش استرس و درمان افسردگی

اسانس آویشن به دلیل داشتن ماده فعال کارواکرول اغلب برای اهداف رایحه درمانی ( آروماتراپی) استفاده می شود. طبق مطالعاتی که انجام شده است ماده کارواکرول روی فعالیت نورون ها تأثیر می گذارد. بنابراین اگر به طور مرتب از آویشن یا روغن آن استفاده می کنید، ممکن است تأثیر مثبتی بر روحیه شما بگذارد.

طبق نظر متخصصان آروماتراپی، آویشن اثرات ضد اضطرابی دارد. آویشن دارای ویتامین B6 است. ویتامین B6  تأثیر بسیار خوبی بر روی انتقال دهنده‌ های عصبی در مغز دارد و استرس را تا حد زیادی کاهش می دهد.

کاربردهای دیگر گیاه آویشن

از بین بردن آفات

ماده تیمول یکی از عناصر تشکیل دهنده بسیاری از سموم دفع آفات چه در محیط های خارجی و چه محیط داخلی است که در گیاه آویشن نیز یافت می شود. بنابراین از این گیاه می توان برای از بین بردن باکتری ها و ویروس ها و همچنین حیوانات موذی مثل موش، سوسک و سایر آفات استفاده کرد.

عصاره آویشن می تواند پشه ها را دفع کند. برای دفع پشه ها می توانید آویشن را در باغچه یا گلدان بکارید. به منظور دستیابی نتایج بهتر در مبارزه با آفات، برگهای آویشن را بین دستان خود بمالید تا روغن و عطر آن آزاد شود.

همچنین می توانید از آویشن یک ترکیب ضد افت خانگی درست کنید. برای این کار کافیست چهار قطره روغن آویشن  را به یک قاشق چای خوری روغن زیتون اضافه یا پنج قاشق از آن را با 50 گرم آب مخلوط کنید.

ادویه غذا

در آشپزی، ساقه‌ها و برگ ‌های آویشن برای طعم بخشیدن به غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. آویشن ماده ای شگفت انگیز است که در کشور های مختلف جهان به خصوص فرانسه، ایتالیا و سراسر منطقه مدیترانه استفاده می شود.

آویشن یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده سس پستو است که می توانید از آن به عنوان چاشنی به ماکارونی یا برنج خود اضافه کنید.

هنگام تهیه گوشت یا مرغ می توان از برگهای تازه یا شاخه های کامل گیاه آویشن برای مزه دار کردن استفاده کرد. فراموش نکنید که آویشن، یک طعم دهنده عالی در غذاهای دریایی مثل ماهی است.

کلمات کلیدی: گیاه آویشن / آویشن