خواص گیاه کنار

کنار میوه درختچه ای کوچک، مقاوم و خاردار با تاج پهن است. این درخت و میوه آن در کتاب‌های مختلف با اسامی کنار، سدر، سدره، منبل داوود، سنجد گرجی، نیم، ضال، ببر و شجره‌النبق نیز نام برده شده‌ است. نام علمی آن Ziziphus Jujube و از تیره عنابیان است.

کُنار درختی نورپسند است و در خاک‌های رستی ـ شنی، سبک و عمیق می‌روید و به خوبی بذر آن تکثیر می‌شود. این درخت در تابستان به خواب می‌رود که باعث کاهش نیاز آن به آب و میزان تبخیر می‌شود. ارتفاع درخت کنار معمولاَ بین سه تا هشت متر است.

درخت کنار در عربی و گاه فارسی سدر نیز نامیده می‌شود و در ایران معمولاً برگ‌های کوبیده آن را «سدر» می‌نامند.

گیاه کنار به طور گسترده ای در کشور های مختلف همچون تونس، الجزایر، نیجر، آفریقای شرقی، اسرائیل و ایران کشت می شود. این درخت در استان‌های جنوبی ایران مانند ایلام، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کرمان و جنوب سیستان و بلوچستان فراوان می‌روید.

میوه گیاه کنار به رنگ های سبز، زرد یا نارنجی است و گوشت سفیدی دارد. میوه این گیاه خوراکی و گهگاهی شیرین است، اما از عطر و طعم و بافت کمتری به نسبت سایر گونه های زیزیفوس (Ziziphus) برخوردار است.

خواص گیاه کنار و میوه آن

گیاه کنار در دوران باستان از اهمیت پزشکی بالایی برخوردار بوده است. مردم از این گیاه به عنوان غذا و همچنین دارویی برای بسیاری از بیماریها استفاده کرده اند.

میوه کنار سرشار از ویتامین C، ویتامین K و ویتامین D3، کلسیم، فسفر، آهن، منگنز، روی و پتاسیم است و طبعی سرد دارد.

فلاونوئیدها، آلکالوئیدها و ساپونین ها مواد شیمیایی اصلی هستند که از این گونه گیاهی گزارش شده است. به دلیل جمع آوری آسان، کم هزینه بودن و فعالیتهای بیولوژیک قابل توجه، گیاه کنار قرن های زیادی است که در طب سنتی خاورمیانه و آفریقا استفاده می شود.

تسکین انواع درد با کنار

در منطقه ساحلی، از ریشه های این گیاه برای درمان سردرد استفاده می شود. همچنین دم نوش میوه این گیاه برای درمان دردهای کمری به کار می رود. از پوست ساقه درخت سدر برای تسکین تب و دندان درد استفاده می شود.

کنترل و درمان دیابت

برگ های گیاه کنار سرشار از ویتامین A هستند. این ویتامین با فعال کردن گیرنده های انسولین باعث کاهش حساسیت به انسولین در افراد دیابتی می شود.

تسکین زخم های سطحی و رفع جوش

برگ های جوشانده شده سدر را می توان روی زخم های مختلف سطحی گذاشت. به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی، این گیاه باعث کاهش آبسه و جوش می شود.

درمان گزش مار

خارها یا خاکسترهای این گونه از گیاه برای گزش مار نیز استفاده می شود.

پاک کننده و تقویت موی سر

گفته می شود مصریان باستان از شانه چوب سدر برای شانه کردن موها استفاده می کرده اند. از قدیم از برگ سائیده درخت کنار (برگ سائیده کنار به سدر معروف است) به ‌عنوان ماده پاک‌کننده و مقوی برای موی سر و بدن استفاده می شده است.

 امروزه صنایع بهداشتی نیز در محصولات خود از عصاره سدر برای تمیزی و تقویت رشد مو استفاده می کنند. همچنین از صمق این گیاه جهت رفع شوره سر استفاده می شود.

کاهش استرس و درمان بی خوابی

در مصر و صحرای جنوبی آفریقا، از دم نوش میوه گیاه کنار به عنوان داروی آرامبخش استفاده می شود. می توان برای درمان مشکلات خواب از عصاره‌ دانه‌ کنار استفاده کرد.

خواص گیاه کنار موجب می شود تا به دلیل وجود عناصر آهن و فسفر در آن برای درمان کم خونی نیز مورد استفاده قرار گیرد.

درمان التهابات چشمی با سدر

برگهای جوان سدر برای کاهش التهابات چشمی به کار می رود.

برطرف کردن مشکلات گوارشی و یبوست

از میوه کنار به خاطر وجود فیبر بالا، برای تنظیم حرکات روده و جلوگیری از یبوست استفاده می شود. پلی ساکاریدهای موجود در میوه کنار باعث تقویت پوشش روده و بهبود انواع مشکلات گوارشی می شود.

دیگر مصارف گیاه کنار

غذا و چاشنی:

میوه های گیاه کنار به صورت تازه یا خشک مصرف می شوند. از پودر میوه کنار به عنوان چاشنی و طعم دهنده غذا و شیرینی استفاده می شود.

سوخت:

از چوب درخت کنار جهت سوخت و ساخت ذغال با کیفیت بالا استفاده می شود. چوب قرمز، قهوه ای تیره، سنگین کنار در برابر موریانه ها مقاوم است و برای ساخت ستون، تیرهای سقف، دسته ابزار، ظروف، صنایع هنری و کابینت استفاده می شود.

خوراک دام

 برگهای گیاه کنار به عنوان علوفه دامی نقش مهی در چرای دام دارد. گوسفندان و بزها، از میوه و شترها از شاخ و برگ این گیاه استفاده می کنند.

عسل کنار

گلهای گیاه کنار همچنین به عنوان منبع شهد برای زنبورهای عسل ارزش گذاری شده اند. کنار جزء مهمترین درختان به ویژه در خاورمیانه است که عسل عالی و طعم دار این درخت، یک کالای ویژه محسوب شده و به عنوان گرانترین عسل در منطقه به فروش می رسد.

جلوگیری از فرسایش خاک

گیاه کنار به دلیل داشتن ریشه های عمیق و جانبی خود، نقش مهمی در کنترل فرسایش خاک و تثبیت شن های روان ایفا می کند. همچنین به دلیل افزایش فسفر در خاک، باعث حاصلخیزی خاک می شود.